As fronteiras entre o folclore e a literatura no ensaio "O folclore como forma específica de arte" de Piotr Bogatyriov e Roman Jakobson

Autores

DOI:

https://doi.org/10.5433/boitata.2014v9.e31741

Palavras-chave:

Folclore, Cultura Popular, Oralidade, Literatura, Cultura de Massa, Roman Jakobson, Piotr Bogatriov

Resumo

O ensaio “O folclore como forma específica de arte”, publicado em 1929 e escrito por Piotr Bogatyriov e Roman Jakobson, ambos expoentes do formalismo russo, tornou-se uma referência para os estudos da cultura popular. Nele, a fronteira entre o folclore e a literatura é traçada a partir da comparação com as noções saussurianas de langue e parole. Essa contraposição serve para os autores como ponto de partida para a definição dos traços específicos do folclore, bem como das chamadas “zonas fronteiriças” que se encontram no limite entre a oralidade e a escrita. Neste artigo, abordamos a possibilidade de aplicar as conclusões de Bogatyriov e Jakobson na análise da cultura popular moderna e, uma das suas manifestações mais expressivas, a saber: a literatura de massa.

Métricas

Carregando Métricas ...

Biografia do Autor

Ekaterina Vólkova Américo, Universidade Federal Fluminense

Doutora em Literatura e Cultura Russa pela Universidade de São Paulo. Professora de Literatura e Língua Russa da Universidade Federal Fluminense.

Referências

BOGATYRIOV, Piotr. Voprossy teórii naródnogo iskusstva. (Questões teóricas da arte popular). Moscou: Iskússtvo, 1971.

BOGATYRIOV, Piotr; JAKOBSON, Roman. O folclore como forma específica da arte. In: BERNARDINI, Aurora Fornoni; FERREIRA, Jerusa Pires (Org.). Mitopoéticas: da Rússia às Américas. São Paulo: Humanitas, 2006. p. 29-44.

BOGATYRIOV, Piotr. Die Folklore als eine besondere Form der Schaffens. In: “Verzaameling van Opstellen door Oud-leerlingen em Beveriende Vakgenooten”. Donum Natalicium Schrijnen, 3. Mei 1929.

CARNEIRO, Edison. A sabedoria popular: samba, batuque, capoeira e outras danças e costumes. Rio de Janeiro: Instituto Nacional do Livro, 1957. JAKOBSON, Roman; POMORSKA, Krystyna. Diálogos. São Paulo: Editora Cultrix, 1985.

LOTMAN, Iúri. Výkhod iz labirinta. (A saída do labirinto). In: ECO, Umberto. Imia rozy. (O nome da rosa). Moscou: Kníjnaia palata, 1998, p. 469-481.

MELETÍNSKI, Eleazar. Os arquétipos literários. São Paulo: Ateliê Editorial, 1998.

MELETÍNSKI, Eleazar. Mif i dvadtsátyi viek. (O mito e o século XX). 1998. Disponível em: <http://www.ruthenia.ru/folklore/meletinsky1.htm>. Acesso em: 21 out. 2014.

NEKLIÚDOV, Serguei. Niéskolko slov o post-folklóre. (Algumas palavras sobre pósfolclore). Disponível em: <http://www.ruthenia.ru/folklore/postfolk.htm> Acesso em: 21 out. 2014.

NEKLIÚDOV, Serguei. A folclorística russa e as pesquisas semióticas estruturais. In: BERNARDINI, Aurora Fornoni; FERREIRA, Jerusa Pires (Org.). Mitopoéticas: da Rússia às Américas. São Paulo: Humanitas, 2006. p. 17-28.

PIRES FERREIRA, Jerusa. Os livros de sonhos – texto e imagem. Horizontes Antropológicos, Porto Alegre, n. 22,p. 219-231, 2004 .

PIRES FERREIRA, Jerusa. Heterônimos e cultura das bordas: Rubens Lucchetti. Revista USP, São Paulo, n. 4, p. 169-174, 1990.

PIRES FERREIRA, Jerusa. Matrizes impressas do oral: conto russo no sertão. São Paulo: Ateliê Editorial, 2014.

PROPP, Vladímir. Spetsífika folklora. (O específico do folclore). In:Poética do folclore (Poétika folklora). Moscou: Labirint, 1998.

PROPP, Vladímir. Morfologia do conto maravilhoso. Rio de Janeiro: Forense Universitária, 1984.

PÚCHKIN, Aleksandr. Obra completa. Moscou: GIKhL, 1959. v. 2

VAINSHTEIN, Olga. Rossíiskie dámskie romány: ot diévithcikh tetrádei do kriminálnoi melodrámy. (Os romances femininos russos: de caderno de meninas até o melodrama criminal). 2000. Disponível em: <http://www.ruthenia.ru/folklore/veinstein1.htm>. Acesso em: 22 out . 2014.

VAINSHTEIN, Olga. Rózovyi roman kak machina jelani. (O romance rosa como uma máquina de desejos). Nóvoie literatúrnoie obozriénie, Moscou, n. 22 , 1997.

VÓLKOVA AMÉRICO, E. Pior Bogatyriov e os estudos de folclore na Rússia. 2006. Dissertação (Mestrado em literatura e cultura russa) – Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas, Universidade de São Paulo, São Paulo, 2006.

ZUMTHOR, Paul. Introdução à poesia oral. Tradução de Jerusa Pires Ferreira; Maria Lúcia Diniz Pochat; Maria Inês de Almeida. São Paulo: Hucitec, 1997.

Downloads

Publicado

2014-10-30

Como Citar

Américo, E. V. (2014). As fronteiras entre o folclore e a literatura no ensaio "O folclore como forma específica de arte" de Piotr Bogatyriov e Roman Jakobson. Boitatá, 9(18), 114–133. https://doi.org/10.5433/boitata.2014v9.e31741

Edição

Seção

Dossiê